پیش از آن برای هدایت مردم نازل کرد و (نیز) فرقان را نازل کرد. به راستی کسانی که
به آیات خدا کافر شدند، عذاب سختی دارند.و خداوند توانمند و صاحب انتقام است.
او کسی است که کتاب (قرآن) را بر تو نازل کرد. بخشی از آن، آیات محکم (صریح و روشن)
است، که آنها اساس کتاب است.و (بخش) دیگر «متشابهات» است (آن آیاتی که درنگاه اول
معانی و احتمالات مختلفی دارد و قابل تأویل است، ولی با رجوع به آیات محکم، تفسیر و
معنای آنها روشن می گردد). اما کسانی که دردلهایشان کژی و انحراف است، برای فتنه
جویی (و گمراه کردن مردم) و بخاطر تأویل آن (به دلخواه خود) از متشابه آن پیروی می
کنند. و در حالی که تأویل آن جز خدا نمی داند، و را سخان در علم می گویند: « ما به
همه آن (چه محکم و چه متشابه) ایمان آوردیم، همه از طرف پروردگار ماست» و جز
خردمندان متذکر نمی شوند.
(عادت این کافران) همچون عادت آل فرعون و کسانی است که پیش از آنها بودند. آیات ما
را تکذیب کردند، پس خداوند آنها را به (سزای) گناهانشان گرفت، و خداوند سخت کیفر
است.
قطعاً در دو گروهی که (در میان بدر) با هم روبه رو شدند، نشانه (و عبرتی) برای شما
بود.یک گروه در راه خدا می جنگید، و (گروهی) دیگر کافر بودند، آنها (مؤمنان) را با
چشم خود، دو برابر آنچه بودند می دیدند.و خداوند هر کس را بخواهد با نصرت و یاری
خود، تأیید می کند. براستی دراین( ماجرا) برای صاحبان بینش عبرتی است.
محبت خواستنی ها(ی مادی) از (جمله) زنان و فرزندان و اموال هنگفت از طلا و نقره، و
اسبهای نشاندار، و چهار پایان و زراعت، برای مردم آراسته شده است، اینها (همه) کالا
و متاع(زود گذر) زندگی دنیاست.و (حال آنکه) سر انجام نیک نزد خداست.
بگو: « آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم؟» برای کسانی که تقوا پیشه کرده اند،
در نزد پروردگارشان باغهایی است که از زیر(درختان) آنها نهرها روان است، در آن
جاودانه خواهند بود. و همسرانی پاکیزه (دارند)، و (همچنین) از خشنودی خداوند(برخور
دارند) و خداوند به (احوال) بندگان بیناست.
خداوند گواهی داده است که معبودی (بحق) جز او نیست، و فرشتگان و صاحبان دانش، (نیز
بر این مطلب گواهی می دهند).در حالی که (خداوند در جهان هستی) قیام به عدالت دارد،
معبودی (بحق) جز او نیست، که توانمند حکیم است.
همانا دین(حق) نزد خدا، اسلام است. و کسانی که کتاب (آسمانی) به آنان داده شد،
اختلاف نکردند، مگر بعد از آنکه علم و آگاهی برای آنان آمد، آن هم بخاطر سرکشی و
حسدی که میان آنان بود، و هر کس به آیات خدا کفر ورزد، پس (بداند که) خداوند سریع
الحساب(زود شمار) است.
پس اگر (درباره ی دین و توحید) با تو محاجه و ستیز کردند، بگو:«من روی خود را تسلیم
خداوند نموده ام» و هر کس که پیرو من است(نیز خود را تسلیم خدا نموده است). و به
اهل کتاب(= یهود و نصاری) و بی سوادان(مشرکان عرب) بگو:«آیا شما هم تسلیم شده اید؟»
پس اگر تسلیم شوند، قطعاًهدایت یافته اند.و اگر روی گردان شدند(و سر پیچی کردند)
پس(نگران مباش زیرا) بر تو فقط رساندن (پیام خدا) است. و خداوند به (احوال) بندگان
بیناست.
به راستی کسانی که به آیات خدا کفر می ورزند، و پیامبران را به ناحق می کشند و
(نیز) کسانی از مردم را که به عدالت امر می کنند؛ به قتل می رسانند، پس آنان را به
عذابی درد ناک مژده بده!
آیا ندیدی کسانی را که بهره ای از کتاب (آسمانی) داده شدند، به سوی کتاب خدا(قرآن)
دعوت می شوند تا در میان آنها داوری (و حکم) کند، پس گروهی از آنان روی می گردانند
در حالی که اعراض دارند؟!
این(عمل آنها) بدان سبب است که آنان گفتند: « آتش (دوزخ) جز چند روزی به ما نخواهد
رسید».و این(افتراها و) دروغهایی که می بافتند آنان را در دینشان فریفته و مغرور
ساخت.
پس چگونه خواهد بود (حالشان) هنگامی که آنها برای روزی که شکی در آن نیست، گرد
آوریم و به هر کس (پاداش) آنچه فراهم کرده به تمام و کمال داده شود؟ و به آنها ستم
نخواهد شد.
بگو: «بارالها! ای دارنده پادشاهی (و هستی) به هر کس که بخواهی، پادشاهی(و
فرمانروایی) می بخشی، و از هر کس بخواهی پادشاهی (و فرمانروایی) را می گیری ، و هر
کس را بخواهی عزت مى دهى، وهر كه بخواهى خوار می کنی، همه خوبیها به دست توست، بی
شک تو بر هر چیز توانایی.
شب را در روز داخل می کنی، و روز را در شب داخل می کنی، و زنده را از مرده بیرون می
آوری، و مرده را از زنده بیرون می آوری،وبه هر کس بخواهی بی شمار روزی می دهی».
مؤمنان نباید کافران را به جای مؤمنان دوست و ولی خود بگیرند، و هر کس چنین کند، با
خدا هیچ رابطه ای ندارند(و عهد و پیمان او با خدا گسسته شده است). مگر اینکه (از
آزار و اذیت) آنها بترسید(در ظاهر با آنان دوستی کنید).و خداوند شما را از (کیفر)
خودش برحذر می دارد، و بازگشت به سوی خداست.
بگو: «اگر آنچه در سینه های شماست ، پنهان دارید یا آشکارش کنید، خداوند آن را می
داند، (و نیز) آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است می داند، و خداوند بر هر چیزی
تواناست».
روزی که هر کس آنچه را از خیر و نیکی انجام داده، و آنچه از بدی مرتکب شده، حاضر
شده می یابد. و آرزو می کند، ای کاش میان او و آن (کارهای بد) فاصله ای دور بود، و
خداوند شما را از(کیفر) خودش بر حذر می دارد، و (در عین حال) خدا به بندگان مهربان
است.
هنگامی که همسر عمران گفت:« پروردگارا! من آنچه را در شکم دارم برای تو نذر کردم که
آزاد، (برای خدمت بیت المقدس و پرستشگر تو) باشد. پس از من بپذیر که تو خود شنوای
دانایی».
پس هنگامی که او را بزاد، گفت: « پروردگارا! من او را دختر زاده ام - و خدا به آنچه
او زایید داناتر بود- و پسر همانند دختر نیست، و من او را مریم نام گذاردم، و من او
را و فرزندانش را از (شر) شیطان رانده شده، به تو پناه می دهم».
آنگاه پروردگارش او (= مریم) را به طرز نیکوئی پذیرفت، و به طرز شایسته ای او را
رویانید(و پرورش داد) و کفالت او را به زکریا سپرد، هرگاه زکریا وارد محراب (و
عبادتگاه) او می شد، نزد او غذا ورزقی می یافت،(زکریا) می گفت: « ای مریم این از
کجا برای تو آمده است؟» (مریم) می گفت:«این از جانب خداست، که خدا به هر کس بخواهد
بی شمار روزی می دهد».
پس در حالی که او ایستاده درمحراب نماز می خواند، فرشتگان او را ندا کردند که:
«خداوند تو را به یحیی بشارت می دهد، (و او) تصدیق کننده ی کلمه خدا (عیسی) است، و
سرور و خویشتندار(از رغبت به زنان) و پیامبری از صالحان است».
(زکریا) گفت:«پروردگارا! چگونه مرا فرزندی خواهد بود؟ در حالی که پیری به سراغ من
آمده، و همسرم نازا است». (فرشته) گفت:« بدین گونه خداوند هر چه بخواهد انجام می
دهد».
(زکریا) گفت: «پروردگارا! برای من نشانه ای قرار ده». فرمود:«نشانه ات این است که
سه روز با مردم، جز با اشاره سخن نگویی، و پروردگارت را بسیار یاد کن، و شامگاهان و
صبحگاهان (او را) تسبیح بگو».
(ای پیامبر!) این از خبرهای غیبی است که به تو وحی می کنیم، و تو در آن هنگام که
قلمهای خود را (برای قرعه کشی به آب) می افکندند تا کدام یک سرپرستی مریم را به
عهده گیرد، نزد آنان نبودی، و (نیز) وقتی که با یکدیگر کشمکش می کردند،نزدشان
نبودی.
و (به یاد آورید) هنگامی که فرشتگان گفتند: «ای مریم! خداوند تو را به کلمه ای از
جانب خود، که نامش مسیح ، عیسی بن مریم است؛ بشارت می دهد، در حالی که(او) در دنیا
و آخرت آبرومند و از مقربان (در گاه الهی) است.
(مریم) گفت: «پروردگارا! چگونه مرا فرزندی خواهد بود، در حالی بشری به من دست نزده
است؟» (فرشته) گفت: « خداوند بدینسان هر چه را بخواهد می آفریند، (و) هر گاه که
اراده چیزی کند، فقط به آن می گوید: « موجود باش » پس (آن بی درنگ) موجود می شود.
و (او را به عنوان) پیامبری به سوی بنی اسرائیل (می فرستد که او به آنان می
گوید:)«من از سوی پروردگارتان برایتان نشانه ای آورده ام، من از گل برای شما(چیزی)
به شکل پرنده می سازم، آنگاه در آن می دمم، پس به فرمان خدا پرنده ای می شود. و به
فرمان خدا کور مادرزاد و مبتلایان به برص (پیسی) را بهبودی می بخشم، و مرد گان را
زنده می کنم ،و از آنچه می خورید و در خانه ها یتان ذخیره می کنید؛ به شما خبر می
دهم ، مسلماً در اینها ، نشانه ای برای شماست اگر ایمان داشته باشید.
وآنچه را پیش از من از تورات بوده ، تصد یق می کنم، و( فرستاده شده ام) تا بعضی از
چیزهایی را که بر شما حرام شده بود،حلال کنم ،و نشانه ای از طرف پروردگارتان برای
شما آورده ام، پس از خدا بترسید، ومرا اطاعت کنید.
پس هنگامی که عیسی از آنان احساس کفر کرد، گفت: « یاوران من (در راه دعوت) به سوی
خدا چه کسانی هستند؟» حواریان گفتند: « ما یاوران (دین) خدا هستیم، به خدا ایمان
آورده ایم، و(تو نیز) گواه باش که ما تسلیم (او) هستیم.
(به یاد آورید) هنگامی را که خدا (به عیسی) فرمود:« ای عیسی، بی گمان من تو را
برگرفته و به سوی خویش بالا می برم، و تو را از (آلایش و تهمت) کسانی که کافر شدند؛
پاک می گردانم، و کسانی را که از تو پیروی کردند، تا روز قیامت برتر از کسانی را که
کافر شدند قرار می دهم، سپس بازگشت شما به سوی من است، آنگاه در آنچه در آن اختلاف
می کردید در میان شما داوری می کنم.
پس هر کس که در این (باره) پس از دانشی که به تو رسیده با تو محاجه و ستیز کند،
بگو: « بیایید تا فرزندان مان و فرزندانتان و زنان مان وزنانتان، و (نفوس و)
نزدیکان مان و(نفوس و) نزدیکانتان را فرا خوانیم، آنگاه مباهله کنیم، و لعنت خدا را
بر دروغگویان قرار دهیم».
بگو: « ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است، که جز خدا را
نپرستیم، و چیزی را شریک او نسازیم، بعضی از ما بعضی دیگر را به جای خدا به خدایی
نگیرد». پس اگر (از این دعوت) روی گرداندند، بگویید: «گواه باشید که ما مسلمانیم».
هان! شما (اهل کتاب) کسانی هستید که درباره ی آنچه نسبت به آن آگاهی و علم داشتید
محاجه و ستیز کردید، پس چرا در مورد چیزی که بدان علم ندارید محاجه و ستیز می کنید؟
و خدا می داند و شما نمی دانید.
به راستی سزاوار ترین مردم به ابراهیم همان کسانی هستند که او را پیروی کرده اند. و
(نیز) این پیامبر و کسانی که (به او) ایمان آورده اند، و خداوند یاور و ولی مؤمنان
است.
و گروهی از اهل کتاب (به همدیگر) گفتند: « به آنچه بر مؤمنان نازل شده در آغاز روز
ایمان بیاورید، و در پایان (روز) کافر شوید، شاید آنان (از اسلام) برگردند».
و جز به کسی که از دین شما پیروی می کند ؛ایمان نیاورید، بگو:« همانا هدایت، هدایت
خدا است» .(گفتند:) مبادا به کسی همانند آنچه به شما داده شده داده شود، یا در
پیشگاه پروردگارتان با شما محاجه و ستیز کنند. بگو:« به راستی فضل و برتری به دست
خداست، آن را به هر کس که بخواهد می دهد و خداوند گشایشگر داناست.
و از اهل کتاب کسی است که اگر او را بر مال فراوانی امین شمری، آن را به تو باز می
گرداند، و از آنان کسی است که اگر او را بر دیناری امین شمری آن را به تو باز نمی
گرداند، مگر تا زمانی که بر (سر) او ایستاده باشی، این بدان خاطر است که آنان می
گویند:«در مورد (خوردن مال) امییّن(عربها، غیر یهود) گناهی بر ما نیست». و بر خدا
دروغ می بندند، در حالی که می دانند.
همانا کسانی که پیمان خدا و سوگند های خود را به بهای ناچیزی می فروشند، آنها بهره
ای در آخرت نخواهند داشت، و خداوند در روز قیامت با آنها سخن نمی گوید، و به آنان
نمی نگرد و آنها را(از گناه) پاک نمی سازد و عذاب دردناکی برای آنهاست.
و از میان آنها(= یهود) گروهی هستند که زبان خود را به (هنگام تلاوت) کتاب (آسمانی)
چنان می گردانند که گمان کنید(آنچه را می خوانند) از کتاب (آسمان) است، در حالی که
از کتاب (آسمانی) نیست. و می گویند: «آن از جانب خداست»؛ در صورتی که از جانب خدا
نیست، و بر خدا دروغ می بندند در حالی که خودشان (هم) می دانند.
برای هیچ بشری سزاوار نیست که خداوند به او کتاب و حکم و پیامبری بدهد، سپس او به
مردم بگوید:« به جای خدا، بندگان من باشید». بلکه( سزاوار پیامبران این است که به
مردم بگویند:) « به سبب آنکه کتاب (آسمانی) آموزش می دادید و از آن رو که درس می
خواندید (مردمانی) ربانی و خدائی باشید».
و (به یاد بیاورید) هنگامی را که خداوند، از پیامبران پیمان گرفت که هرگاه به شما
کتاب و حکمت دادم، سپس پیامبری به سوی شما آمد که آنچه را با شماست تصدیق می کند،
باید به او ایمان بیاورید و او را یاری کنید. (آنگاه) فرمود:« آیا اقرار کردید، و
بر این امر پیمانم را پذیرفتید؟» گفتند: «اقرار کردیم» فرمود: « پس گواه باشید و من
(نیز) با شما از گواهانم.
بگو: «به خداوند و آنچه بر ما نازل شده، و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و
یعقوب و اسباط (= فرزندان یعقوب) نازل گردیده و آنچه به موسی و عیسی و (دیگر)
پیامبران از جانب پروردگارشان داده شده؛ ایمان آوردیم، میان هیچ یک از آنان فرقی
نمی گذاریم، و ما او را فرمانبرداریم».
چگونه خداوند قومی را هدایت می کند که بعد از ایمانشان و (پس از آنکه) گواهی دادند
به اینکه پیامبر بر حق است، و برایشان دلایل روشن آمد، کافر شدند؟! و خداوند قوم
ستمکار را هدایت نمی کند.
به درستی کسانی که کافر شدند و در حال کفر مردند، اگر چه زمین را پر از طلا کنند، و
آن را (برای خود) فدیه دهند، هرگز از هیچ یک از آنها پذیرفته نمی شود، آنان را
عذابی دردناک خواهد بود، و یاورانی نخواهند داشت.
همه غذاها برای بنی اسرائیل حلال بود، مگر آنچه پیش از نزول تورات اسرائیل (=
یعقوب) بر خود حرام کرده بود. بگو: «اگر راست می گویید، تورات را بیاورید و آن را
بخوانید».
در آن نشانه های روشن، (از جمله) مقام ابراهیم است. و هر کس داخل آن (حرم) شود؛ در
امان خواهد بود، و برای خدا، حج خانه (کعبه) بر مردم واجب است،(البته) کسانی که
توانایی رفتن به سوی آن دارند، و هر کس کفر ورزد، بی شک خداوند از جهانیان بی نیاز
است.
بگو: «ای اهل کتاب! چرا کسی را که ایمان آورده است، از راه خدا باز می دارید، و می
خواهید آن (راه) را کج نشان دهید؟! در حالی که شما (به راستی آن) گواه هستید، و
خداوند از آنچه می کنید، غافل نیست».
و چگونه ممکن است شما کافر شوید، در حالی که آیات خدا بر شما خوانده می شود و
پیامبر او در میان شماست؟! و هر کس که به خدا تمسک جوید؛ قطعاً به راه راست، هدایت
شده است.
و همگی به ریسمان خدا(= قرآن و اسلام) چنگ زنید و پراکنده نشوید، و نعمت خدا را بر
خود یاد کنید، آنگاه که دشمنان (یکدیگر) بودید، پس میان دلهای شما الفت داد، آنگاه
به (فضل) نعمت او برادر (یکدیگر) شدید، و شما بر لبه گودلی از آتش بودید، (او) شما
را از آن نجات داد. این گونه خداوند آیات خود را برای شما روشن می سازد، باشد که
شما راه یابید.
روزی که چهره هایی سفید و چهره هایی سیاه می گردد، اما آنها که چهره هایشان سیاه
شده (به آنان گفته می شود) «آیا بعد از ایمان تان کافر شدید؟!پس به سبب آنچه کفر می
ورزیدید؛ عذاب را بچشید».
شما بهترین امتی هستید که برای مردم پدیدار شده اید: امر به معروف می کنید و نهی از
منکر می نمائید، و به خدا ایمان دارید. و اگر اهل کتاب ایمان می آوردند؛ قطعاً
برایشان بهتر بود، برخی از آنان مؤمنند و بیشتر آنان فاسق و نافرمانند.
هر کجا یافته شوند، (مهر) ذلت و خواری بر آنان زده شده است. مگر آنکه در پناه امان
خدا، و امان مردم باشند. و به خشمی از خدا گرفتار شده اند، و (مهر) بیچارگی بر آنها
زده شده، این بدان سبب بود که به آیات خدا کفر می ورزیدند و پیامبران را به ناحق می
کشتند، (و نیز) این (سزا) بخاطر آن بود که نافرمانی کردند و از حدود (الهی) تجاوز
می نمودند.